İKİNCİ BÖLÜMÜN DEVAMI
GÜMÜŞHACIKÖY ARAŞTIRMALARINDA
Merkez, Karacaören, Çiftçioğlu, Sarayözü, Gümüş, Karıkasın Kışlası, Ayvalı Kışlası, Kiziroğlu, Artıkabat Mahallesi, Derbentobruğu, Korkut, Karakaya, Hacı Abdullah Kışlası, İmirler, Bacakoğlu, Güvenözü, Sallar köyü ve mahalleleri araştırılmıştır.
BEKÇİ TEPESİ
Gümüşhacıköy’ün Hacıyahya Mahallesi’ne bağlı Kemalin Kışla’da yapılan araştırmarda, köy girişinde bulunan Bekçi Tepesi’nde bir yerleşme yeri tespit edildi. Yüzeyin İlk Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı ve Helenistik Çağ yerleşmesine ait keramikler bulduğumuz höyük, 5 m. Yükseklikte 100x125 m. Boyutlarındadır.
KARACAÖREN
Gümüşhacıköy’ün 9 km. doğusunda yer alan Karacaören küyü ve çevresinde 1987 ve 1988 yılı araştırmalarında, köyün 1 km. kuzeybatısında Gavur Pınarı mevkiinde bir Kalkolitik ve Tunç Çağı yerleşmeleri bulunmuştur. Koçali ile Garip dede mevkii arasındaki yerleşim yeri, suyu bol ve verimli topraklarla çevrili yerin yüzeyinde, Kalkolitik ve İTÇ yerleşmelerine ait keramikler görüldü.
1996 yılında yapılan yüzey araştırmalarında, Koloni Çağı ve Eski Hitik Çağı yerleşmelerine ait, iyi bir işçilik ve teknik gösteren keramikler bulundu. Höyük’te ayrıca Demir Çağı yerleşmesine ait keramikler de bulundu.
Kalkolitik Çağ keramikleri genellikle kahverengi hamurlu, ince taşçıklı, iyi pişmiş, bazılarının içi, dışı kahverengi boya astarlı, bazılarının ise dışı siyah, içi kahverengi boya astarlı.
Karacaören köyünün 2 km. güneybatısında, Kiziroğlu’nun 4 km. kuzeydoğusunda, Gavurpınarı’nın (Keşişpınarı) 600 m. Batısında, Karacaören arazisinde oldukça tahrip olmuş bir Roma Çağı yerleşmesi tespit edildi. Doğusundan geçen Gevenli Deresi ve karşısında yer alan Gevenlik Pınarı’ndan dolayı bu yamak yerleşmesi.
Çiftçioğlu köyü ile Karacaören çevresindeki araştırmalarda, 1987 yılında Küpçıkan mevkiimde bulunan, Hacıpınarı yerleşmesinde bir Roma ve Karacaören 400, Çiftçioğlu köyüne 500 m. Güney mekiinde adından dolayı Hamam Kayası adını verdiğimiz yerde bir olmak üzere, toplam iki adet Roma Çağı yerleşmesi daha tespit edildi.
Sarayözü Kuzdoruğu-Ardıçlı Dere mevkiindeki Sivrikaya’da (Kuşçutepe), Gümüş’e yakın Karakaya’da, Maden’de (bugün bir kısmı cürufların altındadır) Roma Çağı yerleşmeleri, İmirler Gücürenler mevkiinde ise bir Geç Roma Çağı Yerleşmesi bulunarak incelenmiştir.
Kiziroğlu Ümmühan Karı Pınarı, Yanık Hayat Tepesi, Gümüşhacıköy’ün Çay Mahallesi Soluk Yeri’nde, Artıkabat mahallesi Karamaşatlık mevkiinde Roma Çağı nekropolleri, Gümüşhacıköy Artıkabat Mahallesi Dikmen mevkiinde semerdan şekilli bir kaya mezarı, Çetmi ile Keçiköy arasında dereköy Mesiresi’nde, su kaynağının aşağısında derenin doğusundaki kayalıkta (bir oda kendi içinde ikiye ayrılmış), batı ve güney yönde nişleri olan bir kaya mezarı daha bulunarak incelenmiştir.
HACIPINARI
Karacaören köyünün 300 m. Güneydoğusunda, Merzifon-Gümüşhacıköy yolunun 800 m. Kuzeydoğusunda, Hacıpınarı höyüğü tespit edilmiş. Höyük yüzeyinde çok az Kalkolitik profilli keramik yanında, genellikle dışı siyah, içi kırmızı ve kahverengi, az sayıda içi, dışı kırmızı ve kahverengi boya astarlı, oluk ve yiv bezikli oldukça büyük çömleklere ait İTÇ keramikleri görüldü.
KADİMPINARI (Kadımpınarı)
Gümüşhacıköy(ün 8 km. güneyinde yer alan Keçi köyü çevresinde, Bulak Kalesi’nin batısında, Kadimpınarı (Kadımpınarı ya da Küçük Kale) adını taşıyan kayalık bir tepenin batısı ile kuzeyindeki sırt ve eteklerinde tepenin düz olan üst kısmında, genellikle çok ince cidarlı, içi siyah, dışı ağız altında sonra kahverengi boya astarlı, açkılı, çoğunluğu küçük kaplara ait İTÇ keramikleri bulundu.
SELÇUK
Gümüşhacıköy’ün 5 km. güneyindeki Çetmi köyünün 1 km. batısında yer alan Çetmi çayırında Selçuk höyüğü bulundu. Yaklaşık 50 m.X 70 m. Boyutlarında ve 4 m. Kadar yüksekliğindeki höyüğün yüzeyinde içi, dışı siyah, dışı siyah, içi kahverengi, içi ve dışı kızıl kahverenginde boya astarlı kaliteli İTÇ keramikleri görüldü. Bunlardan, içi kırmızı ve dışa dönük dudaklı olan bir tanesi çok iyi bir işçilik göstermektedir.
NİYAZBABA
Gümüş’e 25 km. kadar kuzeybatısında, İnegöl Dağı’nda (1873 m.) Sultan çayırının güneybatısında ve Alan köyünün doğusundaki sırtlar üzerinde, Niyazbaba Türbesi’nin hemen karşısındaki tepe üzerinde bulunan ve aynı adı taşıyan yerleşme yüzeyinde İTÇ keramikler ve bazı keramikler form ve teknik bakımından Kalkolitik Çağ Özellikleri taşımaktadır. Keramikler genellikle kahveringi hamurlu, ince taşçılık, iyi pişmiş, iç yüzeyi kahverengi, dış yüzeyi siyah, bazılarının iç ve dış yüzeyi siyah ya da kırmızı boya astarlı ve hemen hepsi çok iyi açkılıdır.
ASARCIK (Çaltepe)
Gümüşhacıköy’ün 8 km. kadar güneybatısında, Gümüş Çal mevkiinde, yükselen tepenin (Çaltepe) üzerinde ve batı sırtlarında son derece tahrip olmuş bir yerleşme yeri bulundu. Yüzeyde, hamurları ince taşçıklı, bazıları kireç parçacıklı, iyi pişmiş, çok ince cidarlı, genellikle kurşuni-siyah yüzlü, içleri kırmızı, az olarak da içi dışı kırmızı boya astarlı, açkılı kalkolitik form ve teknikte keramikler bulundu.
YENİKÖY
Gümüş ile Hamamözü arasındaki yolun doğusunda ve Yeniköy’ün hemen güneyinde yer alan barajın ortasındaki adanın, baraj çevresinde yapılan araştırmada, höyüğün doğusundaki arazide 1. Binyılı keramikleri ile, az olarak da, Roma Çağı keramikleri bulundu.
HAMAMÖZÜ
1987 ve 1995 yıllarında Hamamözü’nde 1996 yılında Merkez, Gölköy, Dedeköy, Göçeri, Omarca, Yukarı Ovacık, Aşağı Ovacık köylerinde yapılan araştırmada; Hamamözü’nün 10 km. kadar kuzeydoğusunda yer alan Aşağı Ovacık köyünde yapılan araştırmada, Terebağı, Ekinalanı İlk Tunç Çağı yerleşmeleri ile, Dere Mahallesin’de Roma, Orta Mahalle’de Geç Roma Çağı yerleşmeleri bulunarak incelenmiş.
TEREBAĞI
Köyün 1 km. güneydoğusunda, zayıf bir İTÇ yerleşmesidir. Üzerinde tarım yapılan yerleşme oldukça tahrip olmuştur.
EKİNALANI
Terebağı’nın 300 m. Doğusunda yer alan Ekinalanı’nın yüzeyinde de az sayıda bulunan keramikler İTÇ ve Roma Çağı yerleşmelerine aittir. Ekinalanı öle Terebağı arasından Killik Deresi akmaktadır.
KALE TEPE
Hamamözü Kale Tepe’de 1987-1988 yılı araştırmalarında, Kalkolitik ve İTÇ yerleşmelerine tanıklık eden keramikler bulunmuştur. 1996 yılı araştırmalarında tarım nedeniyle ve defineciler tarafından tahrip edilen Kale Tepe’de, Koloni, Eski Hitit ve Demir Çağı ile Roma Çağı keramikleri de görülmüştür.
Hamamözü’nün 700 m. Kadar kuzeydoğusunda ve Kızılcaören Deresi’nin de 200 m. Doğusunda yer alan Kale Tepesi’nde bir İTÇ yerleşmesi tespit edildi. Hamamözü adı verilen höyük yüzeyindeki keramikler kuvvetli bir İTÇ yerleşmesine işaret etmektedir. Kahverengi hamurlu, ince taşçıklı, iyi pişmiş, genellikle iç ve dış yüzeyi kahverengi yada kırmızı boya astarlıdır. Kaplar küçük ve orta büyüklüktedir ve üzerilerinde memecikler, çentik ve oluk bezekler bulunmaktadır. Ayrıca bazı keramikler burada bir Kalkolitik Çağ yerleşmesinin de olduğuna işaret etmektedir.
Göçeri köyündeki Kırık Pınar Deresi yanında, Ardıçlı Mevkiinde, Omarca köyü Cıllık Deresi’nde Roma Çağı yerleşmeleri tespit edilmiştir.
Ayrıca Çayköy Etlik Tepe’de bir Tümülüs, Aşağı Ovacık köyü Hacıpınar Mevkiinde kayaya oyulmuş bir lahit mezar, Çayköy’de gerek cami-çeşme duvarlarında ve gerekse bazı ev duvarlarında Roma Çağı mezar stelleri ile Hamamözü Arkutbey kaplıcalarının hemen yakınındaki parkta duran beş stel ve bir adet sütun başlığı görülerek incelenmiştir.
ÇÖMEZLER
Gümüşhacıköy’ün 10 km. kadar güneybatısında yer alan Korkut köyünün çevresinde yapılan yüzey araştırmalarında, köyün 1 km. kuzey batısında, ova ortasında Çömezler mevkiindeki Çal Tepesi’nde zayıf bir İlk Tunç Çağı yerleşmesi tespit edilmiştir. Doğal aşınma nedeniyle bu kayaüstü yerleşmesinin boyutlarını belirlemek imkansızdır.
SARIKABIN KIŞLA (Kartalkaya)
Gümüşhacıköy’ün 13 km. Gümüş’e 8 km. kadar kuzey batısında, İnegöl Dağı sırtlarında Kartalkaya (Kale) etek ve yamaçlarında bir ilk Tunç Çağı yerleşmesi tespit edildi. Yerleşmenin üst kesiminde kayaya oyulmuş, tünel şeklinde de defineciler tarafından tahrip edilmiş bir mezar kalıntısı görülmüştür. Yerleşme yüzeyinde ayrıca, İlk Tunç Çağı keramiklerinin yanı sıra boyalı ve monokrom Demir Çağı keramikleri de bulunmaktadır